Hoe zit het nu met legeskosten?

Een van de onderwerpen die in het kader van de omgevingsvergunning zullen moeten worden geregeld, is de heffing van leges. Het Ministerie is druk bezig om de administratieve lasten te verlichten en verschillende vergunningen af te schaffen. Maar hoe zit het met de legeskosten? Worden die soms ook afgeschaft? Of moet er nu juist meer voor een vergunning worden betaald om zo toch kostendekkend te kunnen werken?

Leges zijn rechten die worden geheven ter zake van het genot van, door, of vanwege een bestuursorgaan verstrekte dienst (artikel 223, eerste lid, aanhef en onder b, van de Provinciewet, resp. artikel 229, eerste lid, aanhef en onder b, van de Gemeentewet, resp. artikel 115, eerste lid, aanhef en onder b van de Waterschapswet). De tarieven worden neergelegd in legesverordeningen of in regelingen op grond waarvan een aanvraag voor een vergunning wordt behandeld.
Het begrip ‘dienst’ is niet nader gedefinieerd in de wet. Wel is in de jurisprudentie invulling gegeven aan dit begrip. Uit deze jurisprudentie kan de volgende lijn worden gedestilleerd: voor de vraag of er sprake is van een dienst, is doorslaggevend of degene te wiens behoefte de dienst wordt verricht een individueel belang heeft bij die dienst.

Gebruiksbesluit

Als medio 2008 het Gebruiksbesluit wordt vastgesteld zullen waarschijnlijk ook veel gebruiksvergunningen vervallen. In plaats van een vergunning zal dan vaak een gebruiksmelding moeten worden ingediend. Aangezien de gemeente bij het afhandelen van een melding geen dienst voor de melder verricht, is de melder voor het doen van een melding geen leges verschuldigd. De wetgever heeft bepaald dat de verantwoordelijkheid voor het gebruik bij de ondernemer ligt en niet bij de gemeente. De gemeente is daarmee dus ook niet verplicht iets met deze melding te doen. In de praktijk zal de gemeente deze taak toch op zich nemen door ook die melding te gaan controleren. Het gaat ten slotte om de (brand)veiligheid. Door de reductie van het aantal gebruiksvergunningplichtige gevallen zullen gemeenten in zijn totaliteit naar verwachting jaarlijks circa 5.1 miljoen minder leges ontvangen.

Op dit moment hanteren provincies en gemeenten uiteenlopende grondslagen voor de tarieven die gemoeid zijn met leges voor het in behandeling nemen van aanvragen van vergunningen. Uit een oogpunt van gelijkheid en transparantie is het daarom wenselijk om meer uniformiteit van leges te bewerkstelligen. Daarbij wordt voorgesteld om vaste tarieven te hanteren, waarbij onderscheid wordt gemaakt naar soort gebouw of inrichting en naar oppervlakte (overeenkomstig de VNG-modelverordening leges). De omvang van de werkzaamheden van de gemeente bij het behandelen van dergelijke aanvragen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de aard van het gebouw of de inrichting dat moet worden getoetst op brandveiligheidsaspecten en de omvang ervan.

Omgevingsvergunning

De verwachtte omgevingsvergunning is bedoeld voor het zo veel mogelijk gecombineerd aanvragen van aspecten van de vergunning, waarvoor nu nog afzonderlijke vergunningen worden verstrekt. De leges die geheven worden voor het in behandeling nemen van een aanvraag voor een omgevingsvergunning vormen de optelsom van de leges die geheven worden voor de beoordeling van de verschillende activiteiten van het project waarvoor de vergunning wordt aangevraagd.
Voor het toetsen van elke soort activiteit waarvoor toestemming moet worden verleend in het kader van de omgevingsvergunning zal een berekeningwijze van de leges (heffingstructuur) moeten worden vastgesteld. Voor een gebruiksmelding wordt geen toestemming gegeven en kan derhalve geen onderdeel zijn van de heffingsstructuur.


Als een deel van de werkzaamheden wordt verricht door een ander bestuursorgaan (in de vorm van een advies) ligt het voor de hand dat de kosten die dat bestuursorgaan maakt ook worden vergoed uit de legesopbrengst. Dit betekent dat het bevoegde gezag (een deel van) de legesopbrengst kan afdragen aan dat bestuursorgaan. Over het zogeheten ‘verrekenen’ van legesopbrengsten is in de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) niets geregeld. Het wordt aan provincies en gemeenten zelf overgelaten om hierover afspraken te maken. Als de gebruiksmelding door de (regionale) brandweer zal worden behandeld, kan het bevoegd gezag de kosten voor deze werkzaamheden halen uit de opbrengsten van de leges voor de vergunningsplichtige elementen van de omgevingsvergunning. Of daarmee kostendekkend kan worden gewerkt zal moeten blijken.

Bron: Huub de Vrie